Zgłoście zabytek, wypełnijcie formularz, odnówmy Wiatrak! - Gmina Kolno

Mieszkańcy Gminy Kolno i osoby, którym na sercu leży ratowanie niepowtarzalnych zabytków.

Ogłoszony został konkurs „Nasz zabytek”, w którym chcielibyśmy zgłosić wiatrak w Bęsi. W związku tym że zgodnie z regulaminem zgłosić zabytek może tylko osoba fizyczna zwracam się to Państwa z prośbą: ZAGŁOSUJCIE na wiatrak w Bęsi. Do wygrania jest 1 milion złotych ! Zachęcam do wypełnienia kwestionariusza elektronicznego na stronie organizatora. Nabór trwa do 7 marca.

Na stronie: https://mostthemost.pl/nasz-zabytek-lubuskie-swietokrzyskie-i-warminsko-  mazurskie/ znajduje się formularz. Należy kliknąć w strzałkę pod hasłem „Wyślij zgłoszenie!” i       wypełnić wszystkie bloki i rubryki. Przygotowaliśmy ściągawkę, by bez problemu można było     dokonać zgłoszenia.

 Województwo: Warmińsko-Mazurskie

 Powiat: Olsztyński

 Gmina: Kolno

 Miejscowość: Bęsia

 Nr: dz. nr ew. 303/2 obręb Bęsia

 Kod: 11-311

 Nazwa: Wiatrak w Bęsi

 Czy zabytek jest własnością publiczną? TAK

 Kto jest właścicielem zabytku? Gmina Kolno

 Numer rejestru zabytku : A-607 z dn. 7.10.1967

Dlaczego akurat ten zabytek zgłaszasz?

Bęsia to wieś w województwie warmińsko-mazurskim położona na szlaku turystycznym z Biskupca do Reszla.

Przywilej na młyn w Bęsi wydano w 1397 roku. Jednak potwierdzenie jego nastąpiło 8 sierpnia 1527r dla Stanisława Ossara, szlachcica, właściciela majątku lennego w Bęsi w latach 1527-1537. Następnie w dziejach historycznych brak jest dalej informacji o młynie w Bęsi.

W wieku XVII zostaje wprowadzony w Europie nowy typ wiatraka o bryle zasadniczo nieruchomej, z obracalną tylko bryłą dachu o podstawie kołowej obracającą się na łożysku posadowionym na czapie wieńczącym ściany u góry. Zdolność obrotu "czapy" dachu o 360 stopni pozwalała na ustawianie powierzchni skrzydeł prostopadle do kierunku wiatru. Pozostała część budynku, założona na rzucie ośmioboku (holendry drewniane) lub koła (holendry murowane), nie zmieniała nigdy swego położenia. Pomysłodawcą tego typu młynów był włoski geniusz Leonardo da Vinci. 

Budowę nowego wiatraka murowanego, typu holenderskiego w Bęsi  rozpoczęto w 1808r z ruchomą "czapą", a ukończono go w 1810r. Dokumentuje to umiejscowiona na szczycie „czapy” charakterystyczna metalowa chorągiewka z datą „1810”. Jest to budowla w dolnej części murowana, wyżej drewniana kryta gontem, czterokondygnacyjna, zbudowana na planie ośmiokąta, zdobiona półkolistym szczytem.

Wiatrak głowicowy - jest dzisiaj najbardziej znanym typem holenderskiego wiatraka, następną i najważniejszą modyfikacją o ośmio- lub sześciokątnej budowie i mocnej konstrukcji w której przekręcała się tylko górna głowica wiatraka - jego “czapa”. Mechanizm obrotowy zbudowany jest z drewna dębowego, grabowego i bukszpanu.

Holenderski wiatrak w Bęsi to jeden z nielicznych zachowanych w regionie.

Wiatrak jako młyn pracował do roku 1955 kiedy to w lutym gwałtowna wichura zniosła dach, uszkodziła koło paleczne i zerwała skrzydła. Do roku 1962 wiatrak służył jako magazyn, a nawet jako obora. Później niszczał, a po groźnym pożarze omal się nie zawalił.

Wiatrak wrócił do życia jako atrakcja turystyczna kiedy to po wyremontowaniu zaopiekowało się nim Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze” Oddział w Bęsi. Stworzono w nim prężnie działające centrum kultury czyli klubo-kawiarnię, galerię sztuki w tym jedyne w ówczesnej Polsce Muzeum Młynarstwa Powietrznego z ekspozycją narzędzi i sprzętu młynarskiego z terenu Warmii i Mazur m.in. młynki, sita oraz modele młynów wykonane z drewna. Trafiła też tutaj słynna warmińska szopka autorstwa Otto Schulza.

W związku ze zmianami ustrojowymi w 1998r wiatrak został sprzedany osobie prywatnej i od tego czasu nie użytkowany popadał w błyskawiczną ruinę.

W roku 2018 Gmina Kolno odkupiła wiatrak i wyremontowała dach.

Pomysł, w jaki sposób można zagospodarować zabytek:

Wiatrak w Bęsi powinien pełnić funkcje kulturalne. Dobrze gdyby powstała tam galeria sztuki i muzeum. Jest to doskonałe miejsce na organizowanie różnego rodzaju konferencji, spotkań czy też warsztatów. Wiatrak i jego otoczenie może być wspaniałym miejscem na organizację koncertów muzycznych, poczynając od muzyki dawnej, klasycznej, poezji śpiewanej aż po współczesną. Przywrócenie świetności wiatrakowi to doskonała inspiracja dla mieszkańców, to szansa na pobudzenie aktywności, integracji społeczności lokalnej. Dzięki działalności kulturalnej wiatrak i miejscowość Bęsia znowu stałby się ważnym miejscem na mapie turystycznej regionu.

W galerii zdjęcia do pobrania. Możecie Państwo zamieścić swoje fotografie wiatraka.